حرکت فرهنگی و سیاسی امام جواد
امام جواد (علیه السلام) همانند پدر بزرگوارشان در دو جبهه‌ی سیاست و فکر و فرهنگ قرار داشت.موضعگیریها و شبهه افکنی های فرقه هایی چون زیدیه، واقفیه، غلات مجسمه، امام را بر آن داشت تا در حوزه‌ی فرهنگ تشیع در برابر آنان موضعی شفاف اتخاذ کند. امام در موضعگیری در برابر فرقه‌ی زیدیه که امامت را پس از علی بن حسین زین العابدین (علیه السلام) از آن زید می پندارند.. در تفسیر آیه‌ی «وجوه یومئذ خاشعه عامله ناصبه» آنها را در ردیف ناصبی ها خواندند. [۱] . حضرت در برابر فرقه‌ی واقفیه که قائل به غیبت امام موسی کاظم (علیه السلام) بوده و بدین بهانه وجوهات بسیاری را مصادره کرده بودند. آنان را نیز مصداق آیه‌ی «وجوه یومئذ خاشعه عامله ناصبه» به شمار آورده و در بیانی فرمودند: شیعیان نباید پشت سر آنها نماز بخوانند. [۲] . حضرت در برابر غلات زمان خویش به رهبری ابوالخطاب که حضرت علی (علیه السلام) را تا مرز الوهیت و ربوبیت بالا برده بودند، فرمودند: لعنت خدا بر ابوالخطاب و اصحاب او و کسانی که درباره‌ی لعن او توقف کرده یا تردید کنند. [۳] . موضعگیری تند حضرت درباره‌ی این فرقه تا بدانجا بود که حضرت در روایتی به اسحاق انباری می فرمایند: «ابوالمهری و ابن ابی الرزقاء به هر طریقی باید کشته شوند.» [۴] . حضرت در برابر فرقه‌ی مجسمه که برداشتهای غلط آنان از آیاتی چون «یدالله فوق ایدیهم» و «ان الله علی العرش استوی» خداوند سبحان را جسم می پنداشتند، فرمودند: «شیعیان نباید پشت سر کسی که خدا را جسم می پندارد نماز گذارده و به او زکات بپردازند.» [۵] . فرقه‌ی کلامی معتزله که پس از به قدرت رسیدن عباسیون به میدان آمد و در سده‌ی نخست خلافت عباسی به اوج خود رسید یکی دیگر از جریانهای فکری و کلامی عصر امام جواد (علیه السلام) است.